Osoby prowadzące jednoosobowe działalności gospodarcze często rozważają zatrudnienie członków rodziny w swojej firmie. Takie rozwiązanie ze względu na wzajemne zaufanie oraz rzetelność i uczciwość obu stron transakcji często jest bardzo korzystne zarówno dla pracodawcy jak i pracownika. Bywa natomiast nieopłacalne z punktu widzenia przedsiębiorcy. Nasz ekspert – Elżbieta Paternoga wyjaśnia dlaczego.
Nie istnieje norma prawna, która nakazywałaby lub zabraniała nawiązywania stosunku pracy między osobami bliskimi. Biorąc pod uwagę zasadę równości obywateli wobec prawa, należy uznać, iż strony tego stosunku mają wolny wybór w tym zakresie. Tylko od ich woli zależy, czy zawarta zostanie umowa o pracę.
Do końca 2018r. koszt zatrudnienia małżonka i tzw. Osób współpracujących nie był dodatkowo kosztem podatkowym w jednoosobowej działalności.
Za osobę współpracującą w działalności gospodarczej uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności.
Począwszy od 2019 roku zmieniły się przepisy na korzyść przedsiębiorców i od tej pory wynagrodzenie dla małżonka i małoletnich dzieci wypłacane z tytułu m.in.:
stosunku pracy, osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich, odbywania praktyk absolwenckichstanowi koszt podatkowy w działalności gospodarczej.
Wynagrodzenie wypłacane osobom spokrewnionym z przedsiębiorcą opodatkowane jest podatkiem dochodowym na analogicznych zasadach jak wynagrodzenie wypłacane innym pracownikom. Oznacza to, że przedsiębiorca zobowiązany jest do uiszczania zaliczek na podatek dochodowy od tego wynagrodzenia i uwzględniania go w deklaracjach PIT-4R/PIT-8AR oraz PIT-11 składanych za pracowników.
Osoby współpracujące z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Okres podlegania tym ubezpieczeniom trwa od dnia rozpoczęcia współpracy do dnia zakończenia tej współpracy. Dodatkowo osoby współpracujące mają prawo przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, dzięki któremu mogą w razie choroby czy macierzyństwa uzyskać zasiłek chorobowy lub macierzyński.
Trzeba mieć na uwadze, że niezależnie od tego czy dany członek rodziny współpracuje z przedsiębiorcą na podstawie umowy o pracę czy nie nawiązują między sobą żadnej umowy (nieodpłatne zatrudnienie członka rodziny), to o ile spełnione są kryteria wymienione w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, uznany jest on za osobę współpracującą i należy odprowadzać za niego składki na ubezpieczenia zgodnie z zasadami obowiązującymi przedsiębiorcę, jednak bez prawa do preferencyjnego ZUS-u. Przedsiębiorca korzystający w firmie z pomocy małżonka, dziecka, rodzica itd. nawet jeżeli podlega pod mały ZUS, to za osobę współpracującą ma obowiązek uiszczać składki społeczne od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego na dany rok, czyli takie jak przy dużym ZUS-ie. Minimalną podstawę wymiaru składki zdrowotnej zarówno dla przedsiębiorcy i osoby współpracującej stanowi 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale poprzedniego roku, włącznie z wypłatami z zysku (342,32 zł. w 2019r).
Może się zdarzyć, że osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności gospodarczej wykonuje też pracę w innej firmie na podstawie umowy o pracę. W takim wypadku mamy do czynienia ze zbiegiem tytułów ubezpieczeń i stosujemy analogiczne zasady jak wtedy, gdy przedsiębiorca jest zatrudniony na etacie, czyli uiszczamy za daną osobę wyłącznie składkę na ubezpieczenie zdrowotne.
Warto wiedzieć, że podpisanie z członkiem rodziny umowy zlecenie nie skutkuje uznaniem takiej osoby za osobę współpracującą przy prowadzeniu działalności. W takim wypadku zleceniodawca ma obowiązek wyliczyć i odprowadzić składki zgodnie z zasadami odwołującymi się do umów cywilnoprawnych. Podstawę do ustalenia wartości składek na ubezpieczenia stanowi wówczas wypłacane wynagrodzenie. Podpisując umowę zlecenie trzeba mieć na uwadze, że taki rodzaj umowy musi spełniać określone w przepisach wymogi. W przeciwnym wypadku podpisana z członkiem rodziny umowa zlecenie mogłaby zostać zakwestionowana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako stanowiąca podstawę do istnienia stosunku pracy między przedsiębiorcą a członkiem rodziny.
Podsumowując:
Zatrudnienie Małżonka na umowę o pracę wiąże się z koniecznością opłacania dużego ZUSu (około 1400 zł/miesiąc, szczegóły tutaj)
Zatrudnienie Małżonka na umowę zlecenie wiąże się z koniecznością opłacania składek i trzeba pamiętać, o zachowaniu zasad odnośnie tego rodzaju zatrudnienia
Elżbieta Paternoga – księgowa, przedsiębiorca, mama 2 córek, wolontariusz Akademii Przyszłości. Od 1993 roku nieustannie pogłębia swoją wiedzę w zakresie księgowości. Pracowała w takich firmach jak Siemens, Netia, czy Kromberg & Schubert (podwykonawca Volkswagen), by w 2013 roku wypłynąć na szerokie wody i założyć własną działalność gospodarczą. 🙋♀
Stronę jej biura znajdziecie pod tym linkiem
Więcej artykułów z zakresu Księgowości i Podatków znajdziesz TUTAJ
Artykuł podobał się? Pomóż nam dotrzec do większej ilości odbiorców i udostępnij – bardzo Ci dziękujemy!